Συμπληρώνονται αυτές τις μέρες 100 χρόνια από τη νίκη της Οκτωβριανής Επανάστασης του 1917 στη Ρωσία. Σήμερα έχουμε να σκεφτούμε ακριβώς αυτό το μετά, που θα μπορούσε να ιδωθεί και ως ένα πριν από, αν δεν μείνουμε στραμμένοι προς το παρελθόν. Είναι πιθανό να θεωρήσουμε ότι η Ρωσική Επανάσταση έκλεισε τον κύκλο της οριστικά. Πόσο μάλλον όταν η επανάσταση σήμερα μοιάζει σαν τόσο μακρινή απουσία, αφού έκλεισαν κιόλας πενήντα χρόνια από τη δολοφονία του Τσε Γκεβάρα, του τελευταίου ίσως αυθεντικού μεγάλου επαναστάτη. Υπάρχει όμως και η δυνατότητα να δούμε το σήμερα ως σημείο αφετηρίας, πριν από μια μεγάλη επαναστατική αλλαγή που μέλλεται να έρθει.
Η Οκτωβριανή Επανάσταση υπήρξε το σημαντικότερο γεγονός του εικοστού αιώνα, όσο κομβικής σημασίας ήταν και η Γαλλική Επανάσταση για την εποχή της. Από το 1917 προήλθε το πιο εντυπωσιακό επαναστατικό κίνημα που εμφανίστηκε ποτέ. Τρεις δεκαετίες μετά την επικράτηση των Μπολσεβίκων στη Ρωσία, το ένα τρίτο της ανθρωπότητας ζούσε σε καθεστώτα που προήλθαν από εκείνες τις θρυλικές «δέκα μέρες που συγκλόνισαν τον κόσμο».
Από την πρώτη στιγμή η Οκτωβριανή Επανάσταση προέβαλε τον εαυτό της σαν διεθνικό οικουμενικό γεγονός. Δεν στόχευε απλώς να φέρει την ελευθερία και τον σοσιαλισμό στη Ρωσία, αλλά ήθελε να οδηγήσει στην παγκόσμια προλεταριακή επανάσταση. Για τον Λένιν και τους συντρόφους του, η επιτυχία τους στη Ρωσία αποτελούσε απλώς μία πρώτη νίκη στην εκστρατεία για την επικράτηση του κομμουνισμού σε ευρύτερη κλίμακα, που δεν θα μπορούσε να δικαιωθεί παρά μόνον ως τέτοια. Ωστόσο, πρωταρχικό καθήκον των Μπολσεβίκων ήταν να κρατηθούν στην εξουσία. Στα τέλη του 1920 φάνηκε ότι οι είχαν κερδίσει οριστικά τη μάχη. Παρά τις τεράστιες δυσκολίες, παρά την αντεπανάσταση, κόντρα σε θεούς και δαίμονες, η Σοβιετική Ένωση επέζησε.
Έπειτα, όμως, άρχισαν τα δύσκολα. Όπως έδειξε η ιστορική εμπειρία, η επανάσταση πεθαίνει αν δεν είναι «διαρκής επανάσταση», σύμφωνα με τη διατύπωση του Μαρξ, την οποία αναβίωσε με οξυδέρκεια ο Τρότσκι. Η συντακτική εξουσία, η δύναμη των μαζών που συγκροτεί μια νέα επαναστατική αρχή, πρέπει να παραμένει ζωντανή και να ενεργοποιείται εκ νέου καθημερινά. Διαφορετικά, η επανάσταση νεκρώνεται και μετατρέπεται σε κατεστημένη εξουσία. Έτσι, η Σοβιετική Ένωση μετατράπηκε σταδιακά σε ένα πανίσχυρο καθεστώς όπου, αντί για τον «μαρασμό του κράτους», συνέβη η ολοένα και μεγαλύτερη ενδυνάμωση του κράτους.
Βασική αιτία, μεταξύ άλλων, ήταν η επικράτηση του Στάλιν και της πολιτικής του, γεγονός που είχε καταστροφικές συνέπειες για την ίδια τη Σοβιετική Ένωση, αλλά και για το παγκόσμιο επαναστατικό κίνημα. Η εγκατάλειψη της ΝΟΠ και το πέρασμα στη βίαιη εκβιομηχάνιση επέφεραν ολέθρια αποτελέσματα στο επίπεδο της οικονομίας, της πολιτικής και της ιδεολογίας.
Η προοπτική του ριζικού κοινωνικού μετασχηματισμού και της χειραφέτησης των εργαζόμενων απαιτεί αλλαγές στις κοινωνικές σχέσεις, με πρώτη την εξάλειψη της διάκρισης μεταξύ χειρωνακτικής και διανοητικής εργασίας. Αυτό δεν συνέβη ποτέ. Αντίθετα, εγκαθιδρύθηκε μια νέα εξουσία της κομματικής ελίτ, που έθεσε τέλος στον μεγάλο αναβρασμό των μαζών. Η δύναμη των μαζών υποχώρησε μπροστά στη νέα εξουσία και η παγκόσμια επανάσταση ανήκε πλέον μόνο στη ρητορεία του παρελθόντος.
Σήμερα, εκατό χρόνια μετά, διατηρείται ζωντανή η ελπίδα ότι αυτό το μετά αποτελεί ταυτόχρονα και ένα πριν από, δηλαδή πριν από την έλευση ενός καλύτερου κόσμου. Γιατί δεν μπορούμε παρά να αισιοδοξούμε, πιστεύοντας ακράδαντα ότι ένας άλλος κόσμος είναι εφικτός και αναγκαίος.
Πηγή: Εφημερίδα «Έθνος»